Sztandar 68. pułku piechoty
Sztandar 71. Pułku Piechoty, który wykrwawił się na polach Andrzejewa zaginął bez wieści. Po bitwie pod Andrzejewem, 13. IX 1939 roku został zakopany w stodole we wsi Łętownica. Ukrył go tam podchorąży Kowalski. Kiedy podjęto próbę wydobycia sztandaru w roku 1972, nie przyniosły pożądanego rezultatu. Po latach okazało się, że orzeł (głowica sztandaru) wieńczący drzewiec, znajduje się w poznańskim muzeum. Niestety nie wiadomo, co stało się z płótnem. W roku 2017 w jego odnalezienie zaangażowało się stowarzyszenie „Wizna1939”, które przeczesało teren przy użyciu georadaru. Bez rezultatu. Przy okazji kręcony był jeden z odcinków „Było, nie minęło – Kronika zwiadowców historii”.
Jak się jednak okazuje nigdy nie wolno tracić nadziei. Sztandar 18. Pułku Artylerii Lekkiej z Ostrowi Mazowieckiej przez wiele lat uważany był za zniszczony w pożarze strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza w Hoszczy. Okazało się, że ponad 50. lat znajdował się w Centralnym Muzeum Sił Zbrojnych ZSRR. Niestety był zdekompletowany, ale obecnie jest dostępny dla zwiedzających w Muzeum Wojska Polskiego (MWP) w Warszawie.
Kilka dni temu (9. III 2025 r.) odnaleziony został płat sztandaru 68. Pułku Piechoty z Wrześni. Członkowie Sochaczewskiej Grupy Odkrywców Historii odnaleźli na łące w pobliżu zabudowań gospodarczych metalową bańkę, charakterystyczną do przetrzymywania mleka. W podobnej ukryto m.in. część tzw. „Archiwum Ringelbluma” w warszawskim getcie.
Pasjonaci historii zawiadomili o odkryciu dyrektora Muzeum Ziemi Sochaczewskiej Pola Bitwy nad Bzurą Jarosława Jarosińskiego, a ten uruchomił ciąg dalszych zdarzeń. Następnego dnia bańka trafiła do MWP w Warszawie i dzień później wydobyto z niej płótno. Wówczas stwierdzono, że jest to płat sztandaru 68. Wrzesińskiego Pułku Piechoty. Niestety prace konserwatorskie potrwają kilka lat, ale tymczasem w sochaczewskim muzeum można zobaczyć głownię sztandaru. Orła odnalazł w latach 70-tych Marek Boczkowski ze Szkoły Podstawowej w Sochaczewie.
We wrześnie 1939 roku 68. Pułk Piechoty wchodził w skład 17. Dywizji Piechoty, która toczyła walki nad Bzurą. Brał między innymi udział w bitwie o Sochaczew, ale niebawem został rozbity. Nocą 17/18 września ocalałe oddziały skierowały się w stronę stolicy. Tylko nieliczni dotarli do Warszawy. Pułk jako zwarta formacja został ostatecznie rozbity pod Łomiankami.
Opiekę nad sztandarem pułkowym sprawował porucznik rezerwy Franciszek Jaworowski. W asyście starszego sierżanta Józefa Kowalińskiego i strzelca o nieznanej tożsamości zakopali sztandar i kasę pułkową w skrzyni.
Pierwszą oficjalną próbę odszukania artefaktu podjęli kombatanci 68.pp w roku 1967. Niestety bez rezultatu. Dopiero w roku 1977 odnaleziony został orzeł i pułkowe pieczęcie, a teraz płachta sztandaru. Niesamowite znalezisko po tylu latach z pewnością cieszy nie tylko znalazców, ale każdego, kto wie czym sztandar dla żołnierza. Kto wie, może jeszcze czeka nas niejedna niespodzianka w tej materii?
Zdjęcie płachty za Muzeum WP.
Comentarios