"Wrona" - portal historyczny Andrzejewa

   

     Na skraju  cmentarza ewangelicko - augsburskiego w Paproci (w pn.-zach. części) znajduje się kopiec ziemny z okresu wojny polsko - bolszewickiej z lat 1919 - 1920r. Młodzi harcerze i inni ochotnicy, którzy polegli w bitwie pod Paprocią, pochowani są na cmentarzu w Szumowie. Na umiejscowionej w Paproci Dużej tablicy, widnieje napis:

 

Matko Polsko - Oto Grób Synów Twoich

Żołnierzy Ochotników 201-go Pułku Piechoty

Osłaniających Tyły Armii Polskiej

Podczas Nawały Bolszewickiej w 1920r.

Poległych Na Polach Paproci Dużej

i Pęchratki 4 Sierpnia 1920r.

Cześć Ich Pamięci

W 70-Rocznicę

Mieszkańcy Gminy Szumowo.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       Większość naszych ziem, jest wielkim cmentarzem i pobojowiskiem - tyle walk miało tu miejsce. Wiemy, że tereny Andrzejewa i okolicy obfitują w bezimienne mogiły ofiar wojen. Najbliższe nam będą miejsca pochówku ofiar z I i II  wojny światowej.  Na grobach żołnierzy, partyzantów, i ludności cywilnej poległych w tych ciężkich czasach, tylko czasami znajduje się symboliczny krzyż. Mnóstwo z tych miejsc jest nieznanych, a inne prawdopodobnie ulegną zapomnieniu w ciągu następnych lat. Ocaleją tylko większe nekropolie.

Na terenie Gminy Andrzejewo znajduje się dwa zabytkowe cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej; jeden w Pieńkach – Żakach ( nr. rej. A – 638 ), drugi zaś w Załuskach – Lipniewie (nr rej. A – 639 ). Dziś,  po ponad stu latach,  mało kto o nich pamięta.

 

       Dawny cmentarz wojenny, na którym spoczywają ciała ok. 400 żołnierzy 18 Dywizji Piechoty poległych w 1939r w bitwie pod Andrzejewem, włączono w obręb cmentarza w roku 1973, w trzydziestą rocznicę zwycięstwa nad najeźdźcą hitlerowskim. Inicjatywę jego budowy podjęli rok wcześniej; szef sztabu 18 DP płk. dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski oraz jego towarzysze broni i rodziny poległych. Znaczny wkład wniósł, były oficer łączności PAL, mjr. rez.  Władysław Wójcik. Projekt opracował Zygmunt Dziarmaga-Działyński (kierował  budową), przy współpracy Zdzisława Kuśnierewicza. W ogólnopolskim czynie społecznym wzięli udział żołnierze z jednostki w Komorowie, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Andrzejewie, Zakłady Kamienia Budowlanego w Strzegomiu, Zakłady Radiowe im. Kasprzaka w Warszawie, Zakłady Produkcyjne Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych z całego kraju oraz mieszkańcy Andrzejewa i okolicy.