Utworzenie parafii wrońskiej

 

 

      Wiek XI i XII to czas, kiedy książęta polscy oddawali pod jurysdykcję biskupią znaczne obszary ziemi. Oczywiście były to raczej słabo zagospodarowane, mocno zalesione obszary ziemi. Nie wykluczone więc, że właśnie wtedy, już w XI w. wieś Wrona trafiła pod jurysdykcję biskupów płockich.

Ksiądz W. Załuski w swojej monografii dostarcza nam informacji o powołaniu parafii katolickiej we Wronie. Dekret erygacyjny wybitnego prawnika i biskupa płockiego Jakóba z Kurdwanowa herbu Syrokomla (Jakuba Kurdwanowskiego – pisany również z Korzkwi), wydany został na początku XIV w. Tak przynajmniej twierdzi ks. Załuski. Niestety, ani postać bpa Kurdwanowskiego, ani data aktu erygacyjnego nie jest do końca pewna. Z pewnością nie był to początek XIV, a raczej XV wieku.

 

Ks. Witold Jemielity opisując parafię andrzejewską, wskazuje datę jej utworzenia (parafii wrońskiej) na rok „około 1430”. Taką samą datę („ok. 1430”) podają panie Izabela Galicka i Hanna Sygietyńska w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” oraz Maria Kałamajska – Saeed („Katalog zabytków sztuki. Województwo Łomżyńskie”). Ks. Tadeusz Żebrowski („Dzieje Mazowsza do 1526 roku”) precyzuje datę, podając rok 1435.  Z kolei w „Roczniku Diecezji Łomżyńskiej” z 2004r., datowanie przypada na lata 1432 – 1439. Mieczysław Żochowski (Ostrów Mazowiecka. Z dziejów miasta i powiatu) zdaje się być bardziej przychylny do stwierdzenia ks. Załuskiego, który określa datę pierwotnej erygacji „przed 1425r.”. Z kolei w „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” odnajdujemy informację, że parafia wrońska pod wezwaniem św. Bartłomieja**, erygowana została w roku 1430r. przez biskupa Stanisława z Gnatowic Pawłowskiego (herbu Pierzchała).**

 

Oczywiście, póki co precyzyjnej daty erygacji wyznaczyć się nie da. Wiemy natomiast, że biskup Kurdwanowski, który wg ks. Załuskiego erygował parafię, zmarł właśnie w 1425r. (Trzeba wziąć pod uwagę fakt, że ks. Załuski dysponował nieistniejącymi już dokumentami parafialnymi.) Wynika z tego, że erygacja musiała mieć miejsce najpóźniej w 1425r.

Biskup Kurdwanowski ufundował również drewniany kościół w parafii, a jej patronami zostali; św. Bartłomiej apostoł i św. Wojciech męczennik.

Z wizytacji parafii andrzejewskiej z roku 1693, dowiadujemy się, że pierwszy dokument erygacyjny przewidział uposażenie proboszcza, zaledwie na dwie włóki ziemi. Okazało się to niewystarczające dla utrzymania kapłana, wskutek czego ten zrezygnował z pełnionej funkcji. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w tamtych czasach ksiądz nie utrzymywał się z pensji, albo pieniędzy zebranych na tzw. „tacę”, ale (głównie) tak jak i ziemianie, prowadził gospodarstwo.

W roku 1444 biskup Paweł z Giżycka (Giżycki), patron i opiekun parafii wrońskiej, wraz z biskupem wrocławskim Władysławem z Oporowa (Oporowskim) ustalili granicę między nowoutworzonymi (z archidiakonatu płockiego) archidiakonatami płockim i pułtuskim. W tym samym roku wydał również przywilej powiększający dobra wrońskiej parafii o dwie włóki ziemi, połowę młyna wodnego w okolicy wsi Załuski, pastwiska i kilka morgów lasów.