top of page

                                                                                        Rudolf Gustaw Gundlach

 

 

       Rudolf Gustaw Gundlach urodził się 21 czerwca 1850r. w Paproci Dużej. Tutaj też mieszkała jego rodzina. Ojciec Rudolfa miał na imię Jan i był nauczycielem szkoły elementarnej dla kolonistów w Paproci Dużej. Zasłużył się dla Polski podczas powstania listopadowego. Z małżonką z domu Koch mieli dziesięcioro dzieci. Sześć córek i czterech synów. Jednym z nich był właśnie Rudolf Gustaw. Ponieważ chłopiec był bardzo zdolny, ojciec postanowił wychować go na swojego następcę w zawodzie nauczycielskim i posłał do gimnazjum w Łomży. Tam Rudolf poznał wybitną postać kościoła ewangelicko – augsburskiego i wielkiego człowieka, pastora Karola Gustawa Manitius. Księdza Manitius  karnie przeniesiono wtedy (1865r.) z parafii Św. Trójcy w Łodzi do parafii łomżyńskiej za jego „patriotyczną postawę podczas powstania styczniowego”. Zajął miejsce pastora Adama Haberkant, a tym samym przejął administrację parafii Paproć Duża. Co ciekawe Haberkant został usunięty ze swojego stanowiska i zesłany w głąb Rosji z podobnego powodu - jako „podejrzany politycznie”. Karol Gustaw zwrócił uwagę na wybitnie uzdolnionego Rudolfa i zabrał go ze sobą do Warszawy (w roku 1867), gdzie znalazł miejsce w renomowanym gimnazjum. Uczył się tu także najstarszy syn Karola Gustawa, Zygmunt Otton Manitius, z którym Rudolf się zaprzyjaźnił. Warszawskie gimnazjum ukończyli w roku 1870. W tym samym roku obaj wyruszyli na czteroletnie studia teologiczne do Dorpatu. W tamtym czasie była to jedna z najlepszych uczelni świata. Należeli też do patriotycznego konwentu Polonia, który po powstaniu styczniowym przeszedł do podziemia. Dyplomy otrzymali w roku 1875. W tym samym roku Karol Gustaw Manitius został wybrany pierwszym pastorem warszawskim.

W dniu 18 kwietnia 1875r.  Rudolf Gundlach i Otton Manitius zostali ordynowani w kościele Św. Trójcy w Warszawie. Niestety tę podniosłą uroczystość zakłóciła śmierć matki Ottona, która miała miejsce cztery dni wcześniej.

21 czerwca 1878r. Rudolf Gundlach zawarł związek małżeński z najstarszą córką ks. Karola Gustawa, 22 – letnią Marią Elżbietą Manitius. Po roku posługi w Warszawie został pastorem w Kamieniu k. Chełma. Zygmunt Otton również był wikariuszem w Warszawie, jednak wkrótce (1877r.) został wybrany na pastora w Konstantynowie k. Łodzi. 31 października tego samego roku ożenił się z Zofią Ehlert.

W roku 1878 ks. Karol Gustaw Manitius został wybrany superintendentem generalnym (odpowiednik biskupa) diecezji warszawskiej. Niestety znowu zdarzyło się nieszczęście. Jego najstarsza córka, a żona ks. Rudolfa Gundlacha zmarła po urodzeniu dziecka (Zygmunta) w Kamieniu w dniu 17 lipca 1878. 20 listopada 1879r. Rudolf Gundlach ponownie zawarł małżeństwo z drugą córką ks. Karola Gustawa Wandą Pauliną Manitius. Wkrótce urodził się drugi syn , któremu nadano imię Rudolf.

W roku 1888 Rudolf Gustaw został pastorem w Wiskitkach koło Żyrardowa. Pełnił tam posługę przez następne dziesięć lat . W tym samym roku pastor Karol Gustaw Manitius został przewodniczącym komitetu do opracowania nowego śpiewnika polskiego z takim samym układem pieśni, co niemiecki. Ponieważ Karol Gustaw zachorował, skład komitetu uległ zmianie i w jego szeregi wszedł m.in., znany jako poeta i mówca, a także wspaniały kaznodzieja Rudolf G. Gundlach. Śpiewnik ukończono w rękopisie w roku 1894, a wydano w druku w 1900r. Zanim się jednak ukazał, w roku 1888 na łamach czasopisma „Nowiny” (pod tytułem „Pieśni na chwałę Boską mające być umieszczone w nowym śpiewniku dla polskich ewangelików") drukowano wiele z tych utworów. Autorem większości tłumaczeń był ks. Rudolf G. Gundlach. 15 pieśni ułożył sam. W jego przekładzie ukazał się także „Kantyk Lutra”. Pierwsza strofa tekstu brzmiała:

 

"Mocną twierdzą jesteś Boże,
Trwalszy jak mur i wały.
Łaska Twoja nas wspomoże
W troskach, co nas spotkały.
Niech wróg nasz odwieczny
Urąga bezpieczny,
Że przemoc i zdrada
Porażkę nam zada;
Że nikt mu w świecie nie sprosta."

 

W 1898r. wierni parafii Świętej Trójcy w Łodzi wybrali go na swojego pastora. Zastąpił ks. B. Rondthalera. Pozostał na tym stanowisku, jako pierwszy pastor, przez 24 lata. Rudolf Gustaw Gundlach okazał się pastorem bardzo aktywnym. W czasie jego posługi przebudowano starą klasycystyczną świątynię na neorenesansową (według projektu Otto Gehliga).  Był to pierwszy kościół w Łodzi wyposażony w centralne ogrzewanie i elektryczne oświetlenie. Podobnie jak ks. Karol Gustaw Manitius rozwinął w Łodzi szeroką akcję pomocy sierotom, chorym i ubogim. Był między innymi wieloletnim prezesem Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności. Było to Stowarzyszenie, w którym angażowano przedsiębiorców różnych wyznań i profesji. Gundlach potrafił w odpowiedni sposób zganić wybranych przedsiębiorców i wytknąć im ich niechrześcijańskie zachowanie. Ważnymi inicjatywami były zakładane szpitale przyfabryczne utrzymywane z prywatnych pieniędzy przemysłowców. Zakłady dla niedorozwiniętych i epileptyków, a także różnego rodzaju Stowarzyszenia niosące pomoc alkoholikom i lokalnej biedocie.

Chociaż z pochodzenia był Niemcem, to jego patriotyzm bardziej skłaniał się ku Polsce. Był bardzo stanowczym przeciwnikiem narzucania niemieckiego charakteru  kościołowi ewangelickiemu na terenie Polski. W czasie I wojny światowej pełnił obowiązki zastępcy generalnego superintendenta w Polsce. Zmarł w Łodzi 11 października 1922r.

 

bottom of page