Wielka Wojna cz. II

Wielka Wojna cz.II

Niemcy i Austro – Węgry podpisały 5 listopada 1916r. akt, w którym przyznały przed całym światem zasadność istnienia Królestwa Polskiego. Podyktowane było to oczywiście chęcią pozyskania militarnego wsparcia od narodu polskiego. Straty po obu stronach konfliktu były już grubo ponad milionowe, jeśli chodzi o zasoby ludzkie. Dla Polaków było to światełko w tunelu. Tym bardziej, że Rosja (a jakże) również zaoferowała autonomiczność dla państwa polskiego „na zasadach autonomii”, ale „pod berłem monarchów rosyjskich”.

Przed końcem roku car potwierdził stanowczo, że istotnym celem wojny jest utworzenie wolnej Polski „z własnymi izbami ustawodawczymi i wojskiem”. Za niepodległością Polski opowiedziały się też Francja i Wielka Brytania, które były zainteresowane zmianą układu sił w Europie, poprzez przesunięcie granic bardziej na wschód.

Najważniejszym wydarzeniem roku 1917 był wybuch rewolucji październikowej w Rosji. Bolszewicy chętni byli zaoferować wolność i niepodległość każdemu, kto się tego domagał. Było to oczywiście działanie tymczasowe. Wiadomo było wszakże, że Włodzimierz Lenin pisał o „zlaniu się narodów” w jeden naród socjalistyczny. Jego „Dekret o pokoju” był sygnałem do rewolucji w innych państwach, które miały już dosyć wojny. Przekaz był prosty - bolszewicy pragną pokoju, a inni są tylko awanturnikami, których trzeba uciszyć. Lenin obiecywał i zacierał ręce, jak w powieści Antoniego F. Ossendowskiego:

„Gdy myślał o tem, uśmiechał się, zacierał ręce i szeptał:

- O, Karolu Marksie, byłeś wielkim znawcą duszy bydlęcia ludzkiego! Wyczułeś jak nikt inny, iż lubi ono chodzić w stadzie, a stado potrzebuje pasterza z batem i psa z ostremi kłami!”

Za niepodległością Polski opowiedział się 12 XII 1917r. premier Włoch Vittorio Orlando. 27 grudnia, taką samą wolę przedstawił we francuskiej Izbie Deputowanych minister Stephen Pichon. 5 stycznia 1918r. pozytywnie o niepodległości dla Polski wypowiedział się brytyjski premier Lloyd George, a 8 stycznia prezydent W. Wilson przedstawił pokojowy plan, w którym znalazło się miejsce dla państwa Polaków. Punkt trzynasty tegoż, czternastopunktowego planu brzmiał:

„Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które winno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym”

Bolszewicy, już po krwawym przejęciu władzy w Rosji, przedstawili na rokowaniach pokojowych w Brześciu kilka punktów, wśród których był jeden dotyczący dążeń Polaków:

„3. Uznaje się prawo do samostanowienia tych narodów, które dotąd pozbawione były państwowości; gwarantuje się im pełną swobodę głosowania.”

3 marca 1918r. Rosja podpisała traktat pokojowy z Niemcami, Austro – Węgrami, Bułgarią i Turcją. Rosja powoli wycofywała się z wojny. Bolszewicy znacjonalizowali wszystkie banki na swoim terytorium i anulowali całe zadłużenie zagraniczne. To posunięcie uderzyło w Zachodnich inwestorów, z których najbardziej ucierpieli Francuzi.

Wskutek tego 9 marca 1918r. wojska brytyjskie, a później także francuskie i japońskie wspierane przez „białych” Rosjan, zaatakowały Rosję celem obalenia bolszewickiej dyktatury. To się, jak wiemy nie udało.

Na Wschodzie zaistniały 3 polskie zgrupowania militarne – korpusy. I Korpus składał się przede wszystkim z żołnierzy byłej rosyjskiej Dywizji Strzelców Polskich. Jego liczebność to około 30 000 żołnierzy. Ponieważ bolszewicy zamierzali użyć Korpusu do własnych celów, a Polacy stanowczo się temu przeciwstawili, doszło do regularnych potyczek z bolszewicką Gwardią Czerwoną. Polacy wzięli górę i niebawem zdobyli Mińsk i Bobrujsk. Wkraczający do Rosji Niemcy zażądali rozbrojenia Korpusu, co też stało się faktem. Oddziały Polskie odesłano na teren Królestwa Polskiego.

II Korpus Polski sformowano 21 XII 1917r. w Sorokach. W jego skład również weszli żołnierze z byłej armii rosyjskiej oraz mieszkańcy Besarabii. II Korpus był mniej liczny osobowo niż pierwszy, toteż został rozbrojony siłą. Podstępnie zaatakowani przez Niemców żołnierze poddali się z po zużyciu amunicji.

III Korpus powstał z inicjatywy szlachty i bogatszych ziemian, którzy zmuszeni byli do samoobrony przed chłopami ukraińskimi. Po ogłoszeniu reformy rolnej przez Centralną Radę Ukraińską, chłopi zaczęli grabić majątki ziemskie i napadać na obiekty przemysłowe. Wskutek tego, gen. Eugeniusz de Henning – Michaelis wydał rozkaz sformowania Korpusu. Liczący około 3 tysięcy żołnierzy III Korpus toczył walki z rozzuchwalonym chłopstwem ukraińskim, a także z Gwardią Czerwoną.

Otoczony przez Ukraińców Korpus został zmuszony do kapitulacji. Część oficerów i ułanów została zamordowana, a pozostałych oddano w ręce Austriaków.

3 czerwca 1918r. na konferencji w Wersalu Francja, Wielka Brytania i Włochy ogłosiły, iż popierają 13 punkt planu pokojowego prezydenta Wilsona. Był to znaczący ukłon w stronę odzyskania przez Polskę upragnionej niepodległości.

Po przystąpieniu do wojny USA, Niemcy znaleźli się w sytuacji krytycznej. Rzesza zagrożona wybuchem wewnętrznej rewolucji w państwie musiała ustąpić i wycofać się z działań wojennych.

11 listopada 1918r. w wagonie kolejowym w Compiègne Niemcy podpisały rozejm z państwami ententy. Dziś 11 listopada jest w Polsce świętem Odzyskania Niepodległości. Oficjalny koniec wojny nastąpił kilka miesięcy później, kiedy podpisano traktaty pokojowe z Austrią, Węgrami, Bułgarią i Turcją.