Dzwon Zygmunta Starego

Stworzony został przez Hansa Behama z Norymbergi i 9 lipca 1521r. zawisł w wieży krakowskiej katedry na Wawelu. Samą wieżę przebudowano, aby olbrzymi dzwon mógł się w niej zmieścić. Waży dwanaście ton, wysoki jest na prawie pięć metrów, a serce ma ogromne, mierzy bowiem ponad dwa metry. Dzwon nie bije na co dzień. Jego dźwięk można usłyszeć tylko przy szczególnych okazjach, a przy sprzyjających warunkach atmosferycznych słyszalny jest na odległość ponad 30 kilometrów. Nadal wprawiany jest w ruch siłą ludzkich mięśni, a odpowiedzialne są za to osoby zrzeszone w specjalnym bractwie. Jedyną, wyjątkową odznakę „Dzwonnika Zygmunta” otrzymał Jan Paweł II.

Fundator, Zygmunt I Stary poświęcił swojego imiennika „nie tylko Bogu Najwyższemu, ale także na chwałę domu Jagiellonów i Królestwa Polskiego…”

Związanych jest z nim kilka legend. Ponoć do jego konstrukcji użyto surowca pozyskanego z zdobycznych armat. Inna legenda głosi, że kiedy pęknie serce dzwonu, to na kraj spadnie nieszczęście. Serce pękło dotychczas czterokrotnie; w 1859r.; 1866r; 1876r; 2000r. Ostatnie pęknięcie nie nadawało się do naprawy i dzwon otrzymał nowe serce. Stare można zobaczyć przed wejściem do wieży. W tym samym roku dzwon przestał być największym w Polsce (może dlatego pękło mu serce?). Obecnie największy tego typu instrument znajduje się w Licheniu.

Inskrypcja na Zygmuncie brzmi:

DEO OPT MAX AC VIRGINI DEIPARAE SANCTISQVE PATRONIS SVIS DIVVS SIGISMVNDVS POLONIAE REX CAMPANAM HANC DIGNAM ANIMI OPERVMQVE AC GESTORVM SVORVM MAGNITVDINE FIERI FECIT ANNO SALVTIS MDXX

BOGU NAJLEPSZEMU, NAJWIĘKSZEMU I DZIEWICY BOGARODZICY, ŚWIĘTYM PATRONOM SWOIM, ZNAKOMITY ZYGMUNT KRÓL POLSKI TEN DZWON GODNY WIELKOSCI UMYSŁU I CZYNÓW SWOICH KAZAŁ SPORZĄDZIĆ ROKU ZBAWIENIA 1520.

Autorem inskrypcji jest nie kto inny, jak oddany dworzanin króla Zygmunta, Andrzej Krzycki. Krzycki, wybitna postać minionych czasów, poświęcił dzwonowi również kilka wersetów swojej poezji:

„Jeśli ci się, wędrowcze zdam zbyt wielkim dzwonem,

To czyż małością grzeszy coś z Zygmunta dzieł?”

Tytuł: „Si tibi magna nimis videor campana viator”(„Na wielki dzwon ulany w Krakowie na rozkaz króla Zygmunta.”) – tłumaczył Edwin Jędrkiewicz.