Puszcza – las – pole

Wśród bagien występowały i nadal występują, choć w zdecydowanie mniejszym stopniu, lasy łęgowe. Najczęściej występującymi gatunkami drzew na tym terenie nadal są: olsza, wierzba, topola, klon, wiąz, dąb, sosna i świerk.

Paweł Jasienica pisał:

„Urocze wzgórza Mazur, Suwalszczyzny i Pomorza usypał i wyrzeźbił lodowiec, który grubym płaszczem spełzającym ze Skandynawii pokrywał ongi Polskę i jakieś dziesięć tysięcy lat temu cofnął się ostatecznie[...]

Dawniej więcej było bagien, mokradeł i lasów, chociaż już tysiące lat temu człowiek zaczął uprawiać urodzajne pola dzisiejszej Wielkopolski i Kujaw, Małopolski, Śląska, Pomorza, Lubelszczyzny i ziemi sandomierskiej. Rzeki bardzo zmieniały koryta, wody rzeźbiły powierzchnię ziemi, żłobiąc wąwozy i jary. Wiecznie bura od piachu Wisła ukształtowała z niego całą, własną deltę. Południowe wybrzeże Bałtyku wznosiło się kiedyś wyżej i sięgało dalej na północ niż obecnie”.

Południowa i wschodnia część Międzyrzecza Łomżyńskiego zajęta jest przez, ciągnącą się od Ostrowi Mazowieckiej do Pułtuska Puszczę Białą (zdominowaną przez drzewostan sosnowy), oraz kompleks leśny Czerwony Bór, który należał niegdyś do Puszczy Czerwonej.

„Czerwony Bór poczyna się około wsi Bacze i Jamielnik i ciągnie się od półn. na południe długim pasem do wsi Szumowa i Żabikowa, rozszerzając się na krańcach. Nazwę Czerwonej puszczy odnajdujemy już w dokumentach z r. 1503, 1505 i t. d., zachowanych w archiwach akt dawnych w Łomży; nazwa zaś ta ma pochodzić, podług okolicznych mieszkańców, od modrzewia, który kiedyś porastał na tych miejscach (modrzewiowe lasy zaś, jak wiadomo, w pewnych miesiącach przyjmują czerwoną barwę) i została nadana dla odróżnienia modrzewiowych puszcz zambrowskich od sosnowej puszczy nowogródzkiej, nazwanej puszczą Zieloną. Puszcza czerwona otaczała ongi Zambrów z zachodu, południa i wschodu i łączyła się z tak zwaną puszczą giełczyńską i łomżyńską, po których ślad się pozostał w niewielkim, zaledwie stumorgowym gaju pod Łomżą, zwanym Kwaśniną; puszcza Czerwona z czasem rozpadła się i zniszczała; resztki jej stanowią obręby lasów rządowych: Grabówka, Srebrna, Żabikowo, Klonowo i właściwy Czerwony bór; część została wyrudowana i zajęta pod pola lub rozdana”.

Inna legenda, dotycząca pochodzenia nazwy „Czerwony Bór”, mówi o bandzie zbójeckiej Pysznego Janka, która grasowała na terenach Puszczy Kurpiowskiej. Kres rozbójniczemu procederowi szajki, położyła zarządzona na nią obława. Polało się przy tym wiele krwi, co dało nazwę „Czerwonemu Borowi”.

Jeszcze inna historia sięga czasów walk z Jaćwingami. Ponoć, podczas jednej z bitew, poległo w puszczy tak wielu ludzi, że od przelanej krwi, zabarwiła się ona na kolor czerwony.

Nazwa Puszcza Biała (część Puszczy Kurpiowskiej), jest ściśle związana z rozległymi terenami bagiennymi, które zwano bielami. Jedno z bardziej prawdopodobnych wyjaśnień tej nazwy (biel) podaje Wincenty Pol:

„Bagna odkryte nazywają bielami od rośliny biel. Wełniste, białe pęcze nasion tej rośliny, które całe takie porastają bagna zabielają całe trzęsawiska w pewnym czasie i stąd nazwa bielów”.

Cóż to za roślina? Tym, którzy przywykli do roślinności nadrzecznej nie trzeba wyjaśniać. Innych, zachęcam do przechadzki.