Twierdza Wisłoujście
Twierdzę Wisłoujście ulokowano przy gdańskim kanale portowym. Zadaniem fortyfikacji była obrona miasta od strony morza. W najwyższym punkcie kompleksu, czyli na wierzy, płonął ogień wskazujący statkom drogę do portu.
Dzisiaj wydaje się to trochę groteskowe, ponieważ twierdza leży bezpośrednio przy korycie tak zwanej Martwej Wisły, a nie nad brzegiem morza. Jest to jednak zrozumiałe. Twierdza nie stoi w tym miejscu od roku, czy nawet stu lat. Jej historia sięga XV, a nawet XIV wieku. U swego początku miała widok na morze, ale później z wód morskich wyłonił się półwysep Westerplatte i odciął twierdzę od morza. Funkcja latarni morskiej, przestała mieć znaczenie.
Kiedyś w Gdańsku prym wiedli rycerze z charakterystycznym krzyżem na płaszczach, tzw. Krzyżacy. W miejscu, gdzie rzeka Wisła uchodziła do Bałtyku, wybudowali warownię z dobrze palnego drewna, co stwierdzili Polacy podczas wojny polsko – krzyżackiej. Polskie rycerstwo, które wraz z radykalnym odłamem husytów (ruch religijny i polityczny zapoczątkowany przez Jana Husa) najechało Pomorze Gdańskie i puściło twierdzę z dymem. Działo się to w roku 1433. Pół wieku później, w miejscu starej warowni, wzniesiono murowaną wierzę. Później, wokół wierzy wybudowano zabudowania artyleryjskie i cztery bastiony forteczne.
Jak na prawdziwą twierdzę przystało, wielokrotnie musiała stawać do walki i bronić się przed wrogiem. W 1577 roku do oblężenia twierdzy przystąpił król Stefan Batory. Jednak nie był do tego odpowiednio przygotowany. Nie posiadał ani
dział, ani żołnierzy zdolnych zdobyć fortyfikację. Sprawa rozeszła się po kościach, kiedy spór postanowili załagodzić niemieccy książęta Saksonii i Brandenburgii. Gdańszczanie złożyli hołd królowi i dorzucili do królewskiej kasy 200 tysięcy złotych. Do tego jeszcze 20 tysięcy złotych na rzecz klasztoru w Oliwie. Król poczynił też pewne ustępstwa względem gdańszczan i spór został załagodzony. Gorzej, że „gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta”. W tym wypadku, skorzystała Moskwa. Iwan IV wkroczył do Inflant i zapoczątkował wojnę polsko – rosyjską, która przeciągnęła się do 1582r.
W 1627r. miał miejsce bitwa morska w okolicy Oliwy. Szwedzkie okręty, jako te bardziej doświadczone i pewniejsze w boju weszły w drogę jednostkom polskim. Bitwa była zacięta i zwycięska dla Polaków. Miała wówczas ogromne znaczenie propagandowe. Morale polskich załóg musiało znacząco wzrosnąć, gdyż wygrali z nie byle kim, ale ze starymi wyjadaczami morskimi – szwedzką flotą. Swój udział w tej bitwie mieli też żołnierze forteczni, którzy ostrzeliwali Szwedów z twierdzy.
W roku 1734 Gdańsk przeżywał oblężenie ze strony wojsk rosyjsko – saskich. W tym naszej twierdzy. Summa summarum władze miasta podpisały akt kapitulacji, a Gdańsk, wedle tegoż aktu musiał uznać Augusta III za króla Polski i zapłacić Rosjanom milion talarów. Obrońcy twierdzy, choć gotowi do obrony, musieli się poddać.
Później do murów twierdzy dobierali się prusacy (w 1793r. i później w 1814r.) i cesarz Napoleon Bonaparte (w 1807r.). Wszyscy bezskutecznie. Twierdza prawdopodobnie nigdy nie została zdobyta. Nie obyłoby się bez ingerencji Armii Czerwonej, która ochoczo zabrała się do niszczenia zabytków Gdańska. Czerwonoarmiści zniszczyli znaczną część twierdzy, którą budowały pokolenia, a której architektura zmieniała się z biegiem czasu, tworząc niesamowitą mozaikę.
W XVIIw. wybudowano po drugiej stronie rzeki, analogicznie drugi fort. W ten sposób, całość stała się bastionem, który pilnował ujścia Wisły do Morza Bałtyckiego z dwóch brzegów Wisły.
W swojej historii twierdza pełniła też rolę więzienia, bazy paliwowej i parku rekreacyjnego. Niszczyły ją przeróżne wojska, nieprzyjazne jej zjawiska przyrody (piorun) i upływ czasu.
W 1974r. Twierdza Wisłoujście i tereny z nią związane, stała się oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Niestety, nie wpłynęło to na poprawę stanu obiektu. Twierdza figurowała na liście stu najbardziej zagrożonych zabytków na świecie.
Dopiero, dosłownie od kilku lat coś dobrego dzieje się w twierdzy. Powoli wraca do świetności i otwiera się na zwiedzających.
Więcej, o tej wspaniałej fortecy, możesz poczytać tutaj:
Źródła:
- www.trojmiasto.pl
- www.trojmiasto.tv
- www.mhmg.pl
- www.gdansk.pl
- www.wikipedia.pl
