18 Dywizja Piechoty WP 1919-1921

„Dzieje 18 DP, zwłaszcza doby wojny polsko – sowieckiej 1919 – 1921r., były dotychczas nieco zapomniane i zepchnięte na margines. Większość skojarzeń współczesnych Polaków związanych z wojną 1919 – 1921 związana jest z ofensywą kijowską czy bojami na przedmościu warszawskim w sierpniu 1920r. W niniejszej pracy starano się przybliżyć i pokazać decydujący wkład 18 DP w zwycięstwo w wojnie 1919 – 1921r. z Rosją Sowiecką, a także na innych teatrach działań wojennych: na Podolu, Wołyniu czy Północnym Mazowszu.

Dlaczego nie doceniono wkładu 18 DP w zwycięstwo 1920r.? Wyjaśnił to poniekąd szef sztabu 18 DP Franciszek Arciszewski, który w czasie, gdy był członkiem Biura Ścisłej Rady Wojennej (od jesieni 1923 do jesieni 1925r.) tak opisał swoje spotkanie z marszałkiem Piłsudskim: „Rozkazał mi [Józef Piłsudski] jechać ze sobą […] do Wilna i odbyliśmy dużą część długiej podróży kolejowej na rozmowie o minionej wojnie. […] Chciałem przy tej okazji zrobić coś dobrego dla moich dawnych towarzyszy wojennych i próbowałem zapytać czy nie można by nadać pułkom 18 dywizji orderu Virtuti Militari na sztandary pułkowe, jak ostatnio otrzymały pułki kilku innych dywizji. Marszałek, jakby spodziewając się podobnego pytania, odpowiedział bez chwili zastanawiania się, że >>order V.M. nadawany był na sztandary według zasady, że otrzymują je te pułki, które nigdy w boju nie zawiodły, a wy mieliście, pamiętam dobrze, pewne załamanie<<. Ponieważ byłem szefem sztabu 18 dyw. piech. Przez całą wojnę i znałem już tę zasadę, więc mogłem od razu odpowiedzieć, że przypuszczam, iż marszałek mówi o wypadku paniki w jednym z pułków w czasie przebijania się dywizji z Brodów, przez zamknięty pierścień kozaków Budionnego, jeszcze przed bitwą pod Brodami. – Tak jest, o tym właśnie słyszałem. – Ależ Panie Marszałku – mówię – to był pułk obcy, podporządkowany dywizji chwilowo. – A jednak ten pułk podlegał waszej dywizji. Wobec takiego argumentu nie miałem już odpowiedzi.”

Żadna z tzw. dywizji błękitnych formowanych we Francji w 1919r. nie otrzymała Orderu Virtuti Militari (V.M.) na sztandary pułkowe. A 18 DP była z pewnością jedną z najlepszych w czasie wojny polsko – sowieckiej, zasadniczo nigdy nie zawiodła i była pierwszą jednostką polską od 90 lat odznaczoną trzydziestoma Orderami Virtuti Militari za zajęcie Brodów na przełomie lipca i sierpnia 1920r. Jednak nawet te ordery były przyznane dywizji wbrew pierwotnym intencjom Naczelnego Wodza. Przed bitwą pod Brodami z armią Budionnego Józef Piłsudski obiecał dywizjom 2 Armii WP, zbierającym się około Beresteczka, 30 Orderów Virtuti Militari dla tej wielkiej jednostki, która zajmie Brody. Liczył przy tym, że będzie to 1 DP Leg. Albo oddziały kawalerii (1,2 DJ lub IV BJ dowodzona przez jego ulubieńca płk. G. Orlicz – Dreszera) atakujące miasto od północy. Tymczasem Brody zostały zajęte niespodziewanie przez 18 DP od strony południowej i obiecane ordery przypadły jej. Prośba Franciszka Arciszewskiego została odrzucona.”

Po więcej informacji, odsyłam do książki Bartosza Zakrzewskiego. Polecam!