Tablica dla 18DP
W latach 70-tych kierownik Szkoły Podstawowej w Andrzejewie Mieczysław Wiatrak, wraz z Radą Pedagogiczną i komitetem Rodzicielskim, na czele którego stał wówczas Edward Majewski złożyli wniosek o nadanie Szkole Podstawowej w Andrzejewie imienia „18 Dywizji Piechoty Ziemi Łomżyńskiej”. We wrześniu 1972 roku kurator Warszawskiego Okręgu Szkolnego ustosunkował się pozytywnie do wniosku i podjęto działania zmierzające do realizacji inicjatywy.
Jednym z elementów „nowej” szkoły, była wmurowana w ścianę budynku tablica pamiątkowa. Tablicę wykonaną według projektu oficera rezerwy - Zygmunta Dziarmagi-Działyńskiego, fundował Komitet Rodzicielski.
Uroczystości związane z odsłonięciem tablicy odbyły się 14 października 1973 roku. Udział wzięli: kombatanci 18 dywizji piechoty z pułkownikiem Kazimierzem Pluta-Czachowskim na czele; dowódca jednostki wojskowej w Ostrowi Mazowieckiej pułkownik Płocica; sekretarz propagandy Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Podleś; przedstawiciele władz samorządowych z Mieczysławem Wiatrakiem na czele; uczniowie i harcerze, którzy objęli wartę honorową oraz licznie zgromadzona ludność miejscowa. Przybyli m.in.:
komendant Hufca ZHP w Ostrowi Maz. E. Podleś, zastępca komedata D. Andrzejczyk oraz członek Komendy H. Pietruszkiewicz; instruktor ZHP B. Książek oraz drużynowa z Zarębów Kościelnych. Przybył również Inspektor Szkolny powiatu ostrowskiego R. Sienicki.
Podporucznik rezerwy z 71 pułku piechoty Eugeniusz Bojarski mówił wówczas:
„Na waszej ziemi rozgrywała się przed laty jedna z najkrwawszych bitew kampanii wrześniowej. W szeregach „Żelaznej” Dywizji Piechoty pełniło zaszczytną służbę Ojczyźnie wielu synów tej ziemi. Liczni znaleźli tu bohaterską śmierć. Powinniście być dumni, że szkoła wasza będzie odtąd nosiła imię jednej z najdzielniejszych i najbardziej wykrwawionych wielkich jednostek Wojska Polskiego 1939 roku. Przechowujcie Jej tradycje i przekazujcie je młodym pokoleniom. Niechże na grobach żołnierskich na cmentarzu w Andrzejewie i innych cmentarzach w okolicy nie zabraknie kwiatów. Niech otacza je żywa pamięć mieszkańców. Uczcie swe dzieci miłości Ojczyzny, wskazując także groby żołnierzy poległych za Ojczyznę”
Po latach uroczystości związane z wmurowaniem tablicy wspominał Roman Sienicki, który pisał:
„Inicjatywa upamiętnienia walk 18DP pod Andrzejewem wyszła od uczestników tych walk – żołnierzy i ułanów wchodzących w skład 18DP. Z własnych środków ufundowali tablicę i zorganizowali uroczystość. Wsparcie i pomoc uzyskali od Dyrektora, nauczycieli i uczniów Szkoły Podstawowej w Andrzejewie oraz miejscowego środowiska. Przyczyny polityczne spowodowały, że ówczesne kierownictwo administracyjne i polityczne powiatu Ostrów Mazowiecka nie włączyło się oficjalnie do przygotowywanej uroczystości, ale nie sprzeciwiało się, aby uroczystość zorganizować.
Będąc Inspektorem Szkolnym pow. Ostrów Maz. (funkcję tę pełniłem w latach 1966-1975), z własnej ZHP w Ostrowi Mazowieckiej postanowiłem w tej uroczystości wziąć udział. Uczestniczył również E. Podleś – komendant Hufca ZHP wraz z członkami Rady Hufca w Ostrowi Mazowieckiej.
W sierpniu lub we wrześniu 1970r. (dokładnej daty nie pamiętam) na placu przed szkołą zebrali się: żołnierze i ułani 18DP (z Suwałk, Augustowa, Łomży, Ostrowi Maz., Zambrowa, Wysokie Mazowieckie i okolic Andrzejewa) w sumie 20-30 osób, młodzież szkolna, nauczyciele i mieszkańcy Andrzejewa.
Odsłonięcia tablicy dokonał najstarszy stopniem wojskowym żołnierz 18DP (mieszkaniec Warszawy). Wszyscy zgromadzeni odśpiewali Hymn Narodowy. Po krótkim wystąpieniu jednego z organizatorów, żołnierze i kilka osób uczestniczących w uroczystości udało się do szkoły na spotkanie i posiłek przygotowany przez nauczycieli i rodziców.
W czasie spotkania żołnierze i ułani – uczestnicy walk mówili o swoich przeżyciach w czasie walk, opowiadali o swoich losach po zakończeniu działań wojennych. Szczególnie podkreślali, bardzo wzruszeni, głęboki patriotyzm żołnierzy i społeczeństwa polskiego a w szczególności pomoc mieszkańców Andrzejewa i okolic dla rannych polskich żołnierzy ulokowanych w kościele w Andrzejewie.”
Źródła:
- „Rocznik Mazowiecki” 1987r, Władysław Wujcik
- List Romana Sienickiego
