top of page

Polsko - Wspomnij Ty o nas


W sierpni 1920 roku w bitwie pod Paprocią i Pęchratką polegli między innymi ppor. Tadeusz Wagner i strzelec Józef Jerzyński – młodzi ludzie, którzy oddali swoje życie w obronie Ojczyzny przed bolszewickim najazdem.


O wielu poległych nie wiemy nic. Nie znamy miejsc pogrzebania niektórych z nich. W tym wypadku mamy szczęście znać nazwiska i miejsce pochówku młodych ochotników. Nie mamy informacji o pochodzeniu Józefa Jerzyńskiego, ale odrobinę więcej wiemy o podporuczniku Wagnerze. To właśnie Jego rodzice wystawili piękną kapliczkę na Jego mogile.


Okoliczności śmierci żołnierzy znamy z zapisków księdza Wacława Wacławskiego, który w drugim tomie Kroniki Parafialnej zapisał:


Dn. 3 sierpnia 1920 roku poległ śmiercią walecznych pod wsią Mała /............./ /Paprotka/ za Ostrowiem od ręcznego granatu bolszewickiego Tadeusz Wagner syn Józefa i Marii z Keppów, lat 24, student szkoły /......../, w szarży p. porucznika 201 ochotniczego pułku piechoty. Koledzy broni przywieźli ciało jego do parafii naszej a uchodząc szybko przed następującymi bolszewikami pochowali takowe na polu wsi Trzcianka nad rowem przy szosie w stronę Wyszkowa. Rodzina zmarłego dowiedziawszy się o miejscu złożenia ciała, w 1922 roku nad grobem jego pobudowała murowaną z cegły kapliczkę, której poświęcenie dokonane zostało dn. 6 sierpnia 1922 roku przy udziale kilkuset osób z parafii. Pod tąż kapliczką leżą zwłoki szeregowca polskiej armii Jerzyńskiego.


Warto zauważyć, że ppor. Wagner uwzględniony jest także na tablicy pamiątkowej, która znajduje się na grobie poległych z 201 Ochotniczego Pułku Piechoty w Szumowie – w okolicy, w której poległ. Tak więc można powiedzieć, że posiada, oprócz obecnego miejsca pochówku (w Brańszczyku) dwa miejsca symboliczne.


Szumowo, Paproć, Andrzejewo, 201 pułk,
Tablica pamiątkowa w Szumowie

21. kwietnia 2016 roku archeolodzy z Pracowni Archeologiczno-konserwatorskiej z Pułtuska ekshumowali szczątki Bohaterów wojny polsko-bolszewickiej spod kapliczki. W czasie późniejszym odbył się uroczysty pochówek z honorami wojskowymi. Polegli zostali pochowani na cmentarzu w Brańszczyku, razem z kolegami. Napis na grobie głosi:


Polsko - Wspomnij Ty o nas

Wszak myśmy z twego robili nazwiska

pacierz co płacze i piorun co błyska

żołnierzom 201 Pułku Piechoty

poległym w walce z nawałą bolszewicką w 1920r.

Mieszkańcy GM. Brańszczyk


Płk. pil. Kazimierz Pogorzelski, podczas uroczystości w Brańszczyku pozostawił pełne zadumy przesłanie dla nas, kolejnych pokoleń:


Jestem tu, jako tutejszy, tu urodzony chłopak z Brańszczyka, który ruszył stąd szukać swego miejsca na niebie. W tej kaplicy byłem ochrzczony, przed tym ołtarzem posługiwałem do mszy świętej, a nad głównym obrazem znajduje się wizerunek mojego patrona. Tu spędziłem dzieciństwo zauroczony rzeką Bug i Puszczą Białą. A w ciężkich latach okupacji, z kolegami, na Święto Zmarłych i na trzeciego maja, układaliśmy gałązki świerku i paliliśmy świeczki na wojennych grobach na cmentarzu i maszerowaliśmy do Trzcianki, do kapliczki. To był nasz ruch oporu, a wkrótce pojawiły się Szare Szeregi.

Zwracam się do osób w sile wieku, do młodych i jeszcze młodszych. Moje pokolenie jest w odwrocie, co dostrzegam na tablicach cmentarnych z nazwiskami moich szkolnych kolegów. To Wy przejmujecie losy swych rodzin, społeczności, kraju. Wśród wielu spraw, które przyjdzie wam rozwiązywać, nie zapominajcie o żołnierskich mogiłach i o celach, dla których ci żołnierze oddali swoje życie. Marzy mi się, abyście w swoich młodzieńczych wspomnieniach zachowali coś, jak ja o świerkowych gałązkach.


Kapliczka została przesunięta około 40 metrów i do dziś stoi tuż przy drodze technicznej. Jest doskonale widoczna dla jadących trasą Ostrów Mazowiecka – Warszawa. Trasą poświęconą bohaterom tamtych, ciężkich zmagań wojennych. Nosi ona dumne miano „Bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 roku”.


Wnętrze zabytkowej kapliczki zajmuje figurka Matki Bożej, u Której stóp znajduje się tablica informacyjna. Na niej widnieje napis o treści:

Ś.P.

Tadeusz

Wagner

ppor. 201 ochotniczego P.P.

poległ w obronie ojczyzny

dnia 3 sierpnia 1920r.

Żył lat 24


Comments


bottom of page