Grody

Główne grody Mazowsza, jakie wymienia Gall zwany Anonimem to: Płock (główny gród Mazowsza), Raciąż, Sierpc, Ciechanów, Pułtusk, Nasielsk, Serock, Zakroczym i Wyszogród.

Według dokumentu, stwierdzającego stan majątkowy biskupów płockich, o którym jeszcze wspomnimy, osada Wrona podlegała administracyjnie pod najbardziej wysunięty na wschód gród w Święcku (Castrum Svantsko). Do grodu należały m.in. wsie: Brochove, Lucovo, Grodky, Lvnevo, Nurcyno, Mocydla, Gostkovo, Cysevo, Besdecce, Wyssemyrze, Samovo...

Był to gród kasztelański, założony na „cyplowo ukształtowanym płaskowyżu obniżającym się i wchodzącym od zachodu w dolinę zalewową rzeki Brok”. Szczególnie ufortyfikowany był kierunek wschodni, gdzie podejścia pod drewniano – ziemny wał strzegły dwie fosy i podwójny pierścień wałów. Obok grodziska istniały dwie (lub trzy) osady podgrodowe, kościół i cmentarzysko.

Duże znaczenie miał także rozwijający się w bliskim sąsiedztwie gród w Broku, pod który podlegało pod koniec XI w. 18 wsi. W najstarszym dokumencie dotyczącym Broku z 1203r. (data nie jest precyzyjna) wymieniono, m.in. następujące miejscowości podlegające pod „Castrum Brok”: Seradzenyci, Crzykosii, Chymelevo, Nevscorzijme, Ochlopyca, Nagossevyci.

Oprócz Święcka, najdalej wysuniętymi placówkami obronnymi od strony wschodniej i północnej, były grody w: Mławie, Janowie, Przasnyszu, Kolnie, Wąsoszu, Nurze i Liwie.

Niebagatelną role w obronności Mazowsza od wschodu, odgrywał również gród pułtuski. Był to, jak pisał Gall Anonim, jeden z zacniejszych grodów, a to z racji swojego położenia przy szlaku nadnarwiańskim prowadzącym do Prus. Przebiegał tędy również szlak handlowy prowadzący do Wyszogrodu i Płocka.

Tam gdzie wśród bagien i lasów podążali szlakiem handlarze nie brakowało też zbójeckich napadów. Stąd też (m.in.) częste wzmianki w dokumentach o napadach Jaćwingów i Litwinów w okolicy.

Poza grodem w Święcku należałoby wymienić jeszcze grody obronne od strony północnej Mazowsza, a były to grody w Starej Łomży i Wiźnie.