top of page

Plan użycia lotnictwa na rok 1939

Plan użycia lotnictwa i obrony przeciwlotniczej z sierpnia 1939r.

"Kierownik ćwiczeń Warszawa

Gen. bryg. Przedrzymirski

Dowódca lLotnictwa i O.Pl.

PLAN UŻYCIA LOTNICTWA i O.PL.

Plan został opracowany na podstawie:

  1. Wytycznych Dowódcy Armii dla Lotnictwa i O.Pl. zał Nr 1

  2. Wytycznych zawartych w pismach:

- Sztab Główny Szt. Lotn. L. dz. 206/Mob./S.Lotn. 39.

- „ „ „ „ L.dz. 131/ Mob./S. Lotn.39.

  • Użycie lotnictwa.

  • O.de B. jednostek bojowych lotn. przydzielonych do Armii:

41. esk. Lin. w składzie 10 samolotów Karaś,

53. esk. tow. W składzie 2-ch plutonów tow. – eskadra przezbrajana jest obecnie w samoloty Czapla.

56. esk. tow. w składzie 2-ch plutonów samolotów r. XIII.

Przypuszczalnie w m. wrześniu przezbrojona zostanie w samoloty Mewa.

III/5. dyon myśl. w składzie 2-ch eskadr a 10 samolotów P11c.


Ogólne zasady użycia lotnictwa.


Ponieważ wyposażenie Armii w siły lotnicze jest stosunkowo słabe, a możliwości uzupełniania strat bardzo ograniczone, należy je używać oszczędnie, celowo po dokładnej analizie sposobu wykonania zadania i przy wykorzystaniu warunków atmosferycznych oraz wiadomości o lotnictwie i o.pl. npla.

Lotnictwo zabezpieczyć na ziemi przez dobór odpowiednich lotnisk i przestrzeganie dyscypliny maskowania. Wystrzegać się lądowania pod obserwacją lotnictwa npla. Powracające z zadań samoloty muszą pilnie obserwować, czy nie są śledzone przez „przyklejające się” samoloty npla- i w takim wypadku marszrutę skierować na zasadzki myśliwców lub lądować na terenach z góry przewidzianych.

PZL P11c

Lotnictwo liniowe.


Przy obecnym stanie wyposażenia w sprzęt gros zadań rozpoznania nie tylko dalekiego na szczeblu Armii lecz i bliskiego wykonać musi 41. esk. liniowa.

Eskadra liniowa w specjalnie ważnych wypadkach może być użyta do bombardowania celów żywych. Do tego zagadnienie trzeba podchodzić bardzo ostrożnie, w szczególności do czasu gdy sprzęt eskadr towarzyszących jest jeszcze mało wartościowy, a cały ciężar rozpoznania spoczywa na eskadrze liniowej.

Jeżeli stan wyszkolenia na to pozwoli, liczę się z możliwością użycia samolotów r. XII. do rozpoznania nocnego, co by odciążyło częściowo eskadrę liniową.

Zadania 41. esk. lin. są zawarte w Planie poszukiwania wiadomości – zał. Nr. 2.

Przy rozpoznaniu sieci kolejowych nie silić się na obserwowanie częstotliwości i ruchu, co wymaga wielkiej ilości samolotów, a poszukiwać przede wszystkim rejonów wyładowczych.

Należy również pamiętać, że broń pancerna i jednostki zmotoryzowane przy niedużych stosunkowo odległościach na terenie Prus Wschodnich będą przesuwane prawdopodobnie po drogach.

Lotnisko wyjściowe 41. esk. lin. jest bez zastrzeżeń. Może być wykorzystywane przez dłuższy czas, by zmiana Kwat. Gł. nie jest na razie przewidywane.


Lotnictwo towarzyszące.


Eskadry tow. 53. i 56. posiadają różną wartość zależnie od posiadanego sprzętu. Wartość bojowa samolotów r. XIII. ze względu na małą szybkość i słabe uzbrojenie jest bardzo mała. Większą wartość bojową posiadają samoloty Czapla, które są szybsze/maks. 260 klm./ i lepiej uzbrojone przy zachowaniu łatwości lądowania. Znaczna poprawa nastąpi, gdy esk. tow. 56. otrzyma samoloty Mewa – sprzęt nowoczesny o szybkości 350 klm., lecz wymagający lepszych lotnisk niż samolot Czapla. Eskadra taka nie może być nadal uważana jako towarzysząca, lecz obserwacyjna, która normalnie pracowałaby na szczeblu operacyjnym bez przydzielenia plutonó do W.J., gdyż w ich stosunkowo wąskim pasie działania trudnoby znaleźć odpowiednie lotnisko.

Na pierwszy okres działań przydzielić 1/53. plut. tow. Do Nowogr. B.K., reszta lotn. tow. Pozostałaby na szczeblu Armii, by przez przydzielenie lotów zaspokoić potrzeby W.J., działających na głównym kierunku, umożliwić współpracę z art. ciężką Armii i ew. wzmocnić esk. lin.

Na okres walk w strefie nadgranicznej obie esk. tow./ bez plut. tow. 1/53./ przesunąć do rej. Strzegowo – Ciechanów – Gąsocin.

Warunki użycia lotn. tow. Zawarte są w wytycznych dla Dowódców W.J. – zał. Nr. 3.


V. Lotnictwo myśliwskie.

III/5. dyon myśl. ma zapewnić osłonę koncentracji przed rozpoznaniem, stosując działania zasadzkami z lotnisk Dw. Chrcynno, Dw. Miszewo i Dw. Szpondowo, przy jednoczesnym wykorzystaniu meldunków z sieci dozorowania. Gdy tylko położenie na to pozwoli, przerzucić dyon myśl. na pnc. od rz. Wisła – Narew na lotnisko Dw. Miszewo lub Dw. Chrcynno.

W późniejszej fazie zadaniem lotn. myśl. będzie osłona własnego lotnictwa i ubezpieczenie wojsk na głównym kierunku działania.

Szanse przechwytywań samolotów rozpoznawczych npla przy obecnym sprzęcie nie są duże. W spotkaniu z samolotami myśliwskimi npla B.F. 109 własne lotnictwo myśliwskie powinno dążyć do walki na krzywiznach. P.11.c. jako zwrotniejszy ma większe szanse zwycięstwa. Ponieważ samolot B.F.109 jako szybszy posiada znaczną swobodę narzucania i przerywania walki, własne lotnictwo myśliwskie nie powinno zbyt głęboko zapuszczać się nad terenem npla.

Messerschmitt Bf 109G-6

Organizacja lotnisk.


Ze względu na możliwość zagrożenia przez broń panc. lotnisk wyjściowych, należy je organizować na płd. od rz. Wisła – Narew oraz w trójkącie Modlin – Nasielsk – Płońsk. W dalszej fazie działań poszukiwać lotniska wzdłuż osi Modlin – Mława i Sierpc – Lidzbark dla lotnictwa towarzyszącego.

Lotniska dla lotn. myśl. i tow. Na okres bitwy w strefie nadgranicznej organizować w rej. Strzegowo – Ciechanów – Płońsk – Strzegocin.

Na wypadek konieczności przerzucenia całości lotnictwa na płd. od. linii rzek wisła – Narew, prócz lotnisk Jabłonna i warszawa Mokotów, tereny nadające się na lotniska znajdujące się w rej. Łomna 12 klm. płd. – wschód Modlin i Fw. Poniatów 6 klm. pnc. zach. Jabłonna – Legionowo.

Gdy czas na to pozwoli, dążyć do zmiany terenów po żniwach, aby wybrane lotniska nie miały wad. Przestrzegać ściśle tajności położenia lotnisk.

Z lotnisk wyjściowych należy zmienić lotniska 53. esk. tow. wrońską, które posiada słabe warunki maskowania oraz dla III/5. dyon. myśl. zarezerwować na Zach. od Dw. Chrcynno pole pomiędzy lasem a dworem, gdyż obecnie przygotowane jest zupełnie otwarte.


  • Obrona przeciwlotnicza.

  • Środki obrony.

Zadaniem O.pl. Armii podczas osłony koncentracji będzie obrona plot.:

  1. Mostów w Modlinie, Płocku, Pułtusku, Zegrzu, Różanie i Orzechowie/podane w kolejności ich ważności.

  2. Wyładowań wojsk w rej. Nasielsk – Gąsocin.

  3. " " " " " Płońsk

W dalszej fazie działań obrona plotn:

  1. Mostów – jak wyżej, z tym, że gdyby Armia przeszła do obrony na przedmościach, most Orzechowo nie będzie broniony.

  2. Zgrupowań wojsk W.J. i jednostek na szczeblu Armii.

Podział środków – patrz tabela zadań jednostek lotnictwa i o.pl. Nr. 4 Sposób użycia regulują wytyczne dla środków o.pl. czynnej – zał. Nr. 6


  • Obrona bierna.

Patrz wytyczne dla Dowódców W.J. – zał. Nr.


  • Sieć dozorowania i alarmowa.

Na obszarze operacyjnym Armii będzie czynna do czasu przydzielania baonu dozorowania krajowa sieć dozorowania, organizowana przez D.O.K.I., składająca się z trzech linii posterunków:

  1. Nadgranicznej, którą tworzą posterunki Straży Granicznej i dobrani obywatele cywilni,

  2. Linii 70 klm./ licząc od Warszawy/ organizowanej z obywateli cywilnych przez posterunki Pol. Państwowej,

  3. Linii 30 klm. wojskowej przeznaczonej głównie dla celów dowodzenia lotnictwa myśliwskiego Naczelnego Wodza.

Przekazywanie wiadomości odbywa się telefonicznie do zbiornicy w Zielonce przy zastosowaniu automatów pozwalających na omijanie łącznic telefonicznych.

Krajowa sieć dozorowania nie dla większych korzyści. Linia posterunków nadgranicznych pęknie z chwilą ściągnięcia posterunków Straży Granicznej. Na podstawie wiadomości dostarczanych z łańcucha posterunków 70 klm. mogą być zaalarmowane na czas miejscowości Płock – Modlin – Zegrze oraz wojska i sztaby znajdujące się na wysokości tej linii."

Messerschmitt Bf 109G-6


bottom of page